Homepagina > Área Internacional > OTROS IDIOMAS > Nederlands > De dubbele moraal van Mexico

De dubbele moraal van Mexico

Marjolein van de Water

woensdag 9 januari 2008, door Comité Cerezo México

http://www.noticias.nl/mr_artikel.php?id=1839

Mexico heeft in korte tijd het imago op weten te bouwen van een democratisch land dat de mensenrechten een warm hart toedraagt. De praktijk leert echter dat het voor sociale bewegingen in het land steeds moeilijker wordt zich te organiseren. De Mexicaanse regering onderdrukt kritische burgers en organisaties stelselmatig. De internationale gemeenschap lijkt niet van plan hier kritisch op te reageren.

Het is alweer zeven jaar geleden dat de Partido Alianza Nacionál (PAN) het roer overnam van de Partido Revolucionario Institucional. De PRI was zeventig jaar lang machthebber in Mexico. PAN-voorman Vicente Fox won in 2000 de federale verkiezingen en beloofde betere tijden. Zelfs de meest sceptische Mexicaan moet in die tijd hoop hebben gehad. Armoede, corruptie en de grote ongelijkheid in het land zouden bestreden worden en mensenrechten zouden prominent op de agenda komen, aldus president Fox.

Wat dit laatste punt betreft, heeft Fox zijn beloften waargemaakt. Gedurende zijn regeringsperiode heeft hij vrijwel alle bestaande internationale conventies ondertekent over de bescherming van mensenrechten. Mexico werd in mei 2006 unaniem gekozen als eerste voorzitterschap van de nieuw ontstane Adviesraad Voor Mensenrechten van de Verenigde Naties. Fox zette de deuren van het land open voor internationale mensenrechtenorganisaties en liet de VN een kantoor openen van de Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens in Mexico-Stad. Al met al slaagde de nieuwe president er uitstekend in om binnen afzienbare tijd een positief imago op te bouwen als een land dat de mensenrechten hoog in het vaandel heeft staan.

Flinterdun imago

Terwijl het land op internationaal niveau geroemd wordt om haar voortrekkersrol op het gebied van mensenrechten, is er op nationaal niveau weinig van terug te zien. Uit rapporten van verschillende internationale en Mexicaanse mensenrechtenorganisaties blijkt steeds opnieuw dat martelingen, verdwijningen, illegale arrestaties en excessief gebruik van geweld door politie en militairen veelvuldig voorkomen. Ook corruptie en straffeloosheid blijven een probleem. Vooral militairen genieten een grote mate van onschendbaarheid. Zaken die hen aangaan worden doorgaans door het militaire hof behandeld, ook wanneer het om civiele slachtoffers gaat.

Sinds het aantreden van Fox zijn er legio voorbeelden van situaties waarbij sprake was van ernstige mensenrechtenschendingen. Vooral de repressie tijdens demonstraties, met bijbehorende willekeurige arrestaties en fysieke, psychologische en seksuele martelingen baart ernstige zorgen. De bekendste voorbeelden zijn de gebeurtenissen in Atenco en Oaxaca in 2006 en die tijdens de derde EU-Latijns-Amerika Top in Guadalajara, Jalisin 2004.

Ondanks de aanhoudende druk van sociale bewegingen en mensenrechtenorganisaties, zijn in alledrie deze gevallen tot op heden de verantwoordelijken niet gestraft. Integendeel, zij werden door de in december 2006 aangetreden president Calderón, eveneens PAN, beloond met sleutelposities in de nieuwe regering. Francisco Ramirez Acuña, ten tijde van de EU-Latijns-Amerika Top gouverneur van Jalisco, werd minister van binnenlandse zaken. Eduardo Medina Mora, in 2006 hoofd van de federale politie en eindverantwoordelijk voor het politieoptreden in Atenco en Oaxaca, kreeg eveneens een nieuwe functie; hij werd procureur-generaal. Als hoofd van het openbaar ministerie is hij nu dus verantwoordelijk voor het voor de rechter brengen van de mensenrechtenschenders tijdens de gebeurtenissen in Atenco en Oaxaca.

Met deze toch controversieel te noemen aanstellingen zette Calderón de toon voor zijn sexenio. Hij beloofde van begin af aan met harde hand op te zullen treden tegen alles wat, zoals hij dat zelf graag noemt, een gevaar vormt voor Mexico en haar burgers. Vrij geïnterpreteerd betekent dat vooral een hard optreden tegen politieke dissidenten en kritische sociale bewegingen, steeds onder het mom van de bestrijding van drugshandel en gewapende groeperingen.

Comité Cerezo

Nog geen jaar na de beëdiging van Fox, in augustus 2001 werden de broers Alejandro, Hector en Antonio Cerezo Contreras in Mexico-Stad opgepakt en langdurig gemarteld. De studenten aan de UNAM werden beschuldigd van het plaatsen van explosieven in drie verschillende bankfilialen. Zonder een eerlijk proces te hebben gehad of überhaupt ooit een arrestatiebevel te hebben gezien, werden ze veroordeeld tot zeveneneenhalf jaar cel voor onder andere lidmaatschap aan een criminele organisatie, terrorisme en illegaal wapenbezit. Alejandro kwam na vier jaar vrij, de andere twee broers zitten nog steeds vast.

Twee maanden na de detentie van de broers, op 19 oktober 2001, werd Digna Ochoa vermoord. Ochoa was een mensenrechtenadvocate die veel, vooral voor militairen gevoelige, mensenrechtenzaken aan de kaak stelde en om die reden al jaren bedreigd werd. Ze had toegezegd de broers Cerezo te zullen verdedigen, maar werd voor ze goed en wel begonnen was vermoord.

Francisco en zijn zus Emiliana Cerezo Contreras richtten een actiegroep op om hun broers vrij te krijgen en aandacht te vragen voor politieke gevangenen in het algemeen. De groep is inmiddels uitgegroeid tot een organisatie die zich voornamelijk bezighoudt met het publiceren en verspreiden van informatie over politieke gevangenen, martelingen en onderdrukking door de Mexicaanse regering. Comité Cerezo is de enige groep in Mexico die zich intensief bezighoudt met deze thematiek en vormt daarmee een bedreiging voor het flinterdunne mensenrechtenimago van het land. Het comité speelde een grote rol in de informatievoorziening over de gebeurtenissen in Atenco en Oaxaca en organiseert regelmatig demonstraties tegen de repressie. Het heeft een grote achterban onder de studenten van de UNAM en sinds enkele jaren ook afdelingen in Jalisco, Puebla en Oaxaca.

Criminalisering

De arrestatie van de broers Cerezo Contreras wordt doorgaans verklaard als een tactische zet van de regering in de zoektocht naar hun ouders. Die zouden een leidende rol hebben in het Ejército Popular Revolucionario (EPR), een gewapende groepering die in 1997 werd opgericht en een aantal aanslagen opeiste. Het is nooit bewezen dat de ouders daadwerkelijk een rol spelen in deze groepering. Wel is duidelijk dat het comité Cerezo een organisatie is die op geweldloze manier opereert en dat er geen reden is om aan te nemen dat ze met gewapende groeperingen als de EPR samenwerkt. Het afgelopen jaar zijn er echter ruim dertig artikelen verschenen in de Mexicaanse media waarin deze link wel wordt gelegd.

Al sinds de oprichting van het comité in 2001 hebben de leden, en met name Francisco en Emiliana, te kampen gehad met intimidaties en bedreigingen. De afgelopen tijd neemt dit steeds ernstiger vormen aan. De angst dat ze vermoord zullen worden, neemt toe. Door de organisatie en haar leden stelselmatig in verband te brengen met het EPR, wordt het Comité Cerezo gecriminaliseerd. Het is ook niet de enige sociale organisatie die daarmee te maken heeft. De Mexicaanse regering hanteert een strategie die erop gericht is om dissidenten uit te schakelen met een minimum aan internationaal gezichtsverlies. Sociale bewegingen worden bijvoorbeeld gelinkt aan guerrillabewegingen of drugshandel. De publieke opinie wordt zo beïnvloedt dat een eventuele verdwijning of moord makkelijk afgedaan kan worden als een afrekening in het crimineel circuit. De pers, die voor een groot deel direct of indirect onder controle staat van de overheid, speelt hierin een belangrijke rol. Ook tijdens en na de gebeurtenissen in Atenco en Oaxaca in 2006 is dit mechanisme met veel succes toegepast. De grote tv-stations wisten toen een dusdanig negatief beeld neer te zetten van de demonstranten, dat de publieke opinie grotendeels in het voordeel van de regering en het politieoptreden kwam te liggen. De weerstand vanuit de Mexicaanse samenleving tegen de mensenrechtenschendingen bleef daardoor tot een minimum beperkt en ook de internationale gemeenschap reageerde slechts mondjesmaat.

Het zorgvuldig opgebouwde mensenrechtenimago creëert de ideale omstandigheden voor de Mexicaanse regering om systematisch schendingen te kunnen begaan. Verblind door de ondertekende mensenrechtenverdragen, sluit de internationale gemeenschap de ogen voor de binnenlandse realiteit in Mexico. Misschien ook afgeleid door de vrijhandelsverdragen, laat het na de Mexicaanse regering ter verantwoording te roepen.

Een bericht, een commentaar?

Wie ben je?
Vul hier je commentaar in

In dit formulier kun je de SPIP-codes {{gras}} {italique} -*liste [texte->url] <quote> <code> en HTML codes <q> <del> <ins> gebruiken. Om een nieuwe paragraaf te maken laat je gewoon een paar regels leeg.